Zasiłek lub dodatek pielęgnacyjny

Osoby wymagające opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji, a także osoby, które ukończyły 75 lat, mogą liczyć na wsparcie finansowe w postaci zasiłku pielęgnacyjnego. Jeśli są uprawnione do emerytury lub renty, przysługuje im dodatek pielęgnacyjny. Nie oznacza to jednak, że mogą pobierać jednocześnie oba te świadczenia.

Tylko jedno świadczenie

Zasiłek pielęgnacyjny i dodatek pielęgnacyjny, choć podobne z nazwy, są różnymi świadczeniami (patrz tabela), wypłacanymi:

przez różne organy,
na podstawie odrębnych przepisów,
w zróżnicowanej wysokości.

I choć zdarzają się osoby (zwłaszcza w wieku powyżej 75 lat), które spełniają warunki do uzyskania prawa zarówno do jednego, jak i drugiego świadczenia, to nie mogą ich pobierać jednocześnie. Wynika to wprost z art. 16 ust. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych, zgodnie z którym zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego.

Podobnie osobie, która:

ma orzeczoną niepełnosprawność w stopniu znacznym i/lub
jest całkowicie niezdolna do pracy oraz do samodzielnej egzystencji,

po ukończeniu 75 lat przysługuje odpowiednio tylko jeden zasiłek lub dodatek pielęgnacyjny.

Dodatek korzystniejszy

Biorąc pod uwagę wysokość obu omawianych świadczeń (153 zł i 215,84 zł) korzystniejszy jest dodatek pielęgnacyjny. Mogą na niego jednak liczyć wyłącznie osoby uprawnione do emerytury lub renty:

uznane przez lekarza orzecznika lub komisję lekarską ZUS, za całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji (oba warunki muszą wystąpić jednocześnie) lub
które ukończyły 75 lat.

Przewiduje tak art. 75 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej dalej ustawą emerytalną.

Co istotne, w tym drugim przypadku dodatek pielęgnacyjny przyznawany jest do emerytury lub renty z urzędu, począwszy od miesiąca, w którym świadczeniobiorca ukończył 75 lat, chyba że pobiera już ten dodatek ze względu na orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy i do samodzielnej egzystencji.

Obowiązek informacyjny

Osoba ubiegająca się o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego, korzystając z przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wniosku w tej sprawie (SR-3), podpisuje się pod oświadczeniem służącym ustaleniu uprawnień do zasiłku pielęgnacyjnego. Oświadcza w nim m.in., że osoba, której wniosek dotyczy:

nie pobiera zasiłku pielęgnacyjnego w innej instytucji oraz
nie jest uprawniona do dodatku pielęgnacyjnego,

a także, że jest świadoma odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Nadpłata świadczenia

Osobie, której przyznano dodatek pielęgnacyjny (na wniosek lub z urzędu) za okres, za który wypłacono zasiłek pielęgnacyjny, Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub inny organ emerytalny lub rentowy, który przyznał dodatek pielęgnacyjny, wypłaca emeryturę lub rentę pomniejszoną o kwotę odpowiadającą wysokości wypłaconego za ten okres zasiłku pielęgnacyjnego i przekazuje tę kwotę na rachunek bankowy organu właściwego.

Przekazanie kwoty odpowiadającej wysokości nadpłaconego zasiłku pielęgnacyjnego uznaje się za zwrot świadczeń nienależnie pobranych.

Mowa o tym w art. 16 ust. 7 i 8 ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Zasady przyznawania zasiłku pielęgnacyjnego i dodatku pielęgnacyjnego

Zasiłek pielęgnacyjny

Dodatek pielęgnacyjny

Organ ustalający prawo i wypłacający dane świadczenie

wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie lub otrzymującej świadczenie

Zakład Ubezpieczeń Społecznych
lub inny organ emerytalno-rentowy

Osoby uprawnione

-	niepełnosprawne dziecko,
-	osoba niepełnosprawna w wieku powyżej 16. roku życia, legitymująca się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
-	osoba niepełnosprawna w wieku powyżej 16. roku życia legitymująca się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21. roku życia,
-	osoba, która ukończyła 75 lat

osoba uprawniona do emerytury lub renty, która:

-	została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo
-	ukończyła 75 lat

Wysokość świadczenia

od 1 września 2006 r. - 153 zł miesięcznie (wysokość zasiłku pielęgnacyjnego podlega weryfikacji co 3 lata, z uwzględnieniem wyników badań progu wsparcia dochodowego rodzin)

od 1 marca 2018 r. - 215,84 zł miesięcznie (kwotę dodatku pielęgnacyjnego podwyższa się przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent od miesiąca, w którym przeprowadzana jest waloryzacja)

Kryterium dochodowe

brak

Prawo do świadczenia

ustala się:

-	na wniosek,
-	na czas nieokreślony, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane na czas określony,
-	począwszy od miesiąca, w którym:
	•	wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami, albo
	•	złożono wniosek o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności - jeżeli wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego zostanie złożony w okresie 3 miesięcy, licząc od dnia wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności

-	przyznawane jest przez organ rentowy:
	•	na wniosek zainteresowanego - na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika lub - w drugiej instancji - komisji lekarskiej ZUS, ustalającego/j całkowitą niezdolność do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, lub
	•	z urzędu - dla osoby, która ukończyła 75 lat,
-	przysługuje odpowiednio:
	•	przez okres wskazany w decyzji organu rentowego - w przypadku orzeczonej czasowej całkowitej niezdolność do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub
	•	na stałe, np. dla osoby powyżej 75. roku życia z zastrzeżeniem jak niżej

Okoliczności uniemożliwiające przyznanie lub pozbawiające prawa do świadczenia

nie przysługuje:

-	osobie umieszczonej w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie,
-	osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego,
-	jeżeli członkom rodziny przysługują za granicą świadczenia na pokrycie wydatków związanych z pielęgnacją osoby uprawnionej do zasiłku pielęgnacyjnego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej