Gazeta Podatkowa nr 18 (1163) z dnia 2.03.2015

Krąg osób uprawnionych do zasiłku pogrzebowego

Osoby, które pokryły koszty pogrzebu członka swojej rodziny, z reguły oczekują, że ZUS przyzna im prawo do zasiłku pogrzebowego. Ustawodawca jednak wyraźnie określił, kogo uznaje się za członka rodziny dla celów uprawnień do tego świadczenia. Z dniem 1 marca br. katalog ten został poszerzony, dzięki czemu z zasiłku pogrzebowego będą mogli skorzystać m.in. wnukowie, którzy podjęli się organizacji pochówku swoich nieubezpieczonych dziadków.

Zasiłek pogrzebowy, jako świadczenie z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przysługuje w razie śmierci:

• ubezpieczonego, rozumianego jako osoba podlegająca ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, określonym w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, lub członka jego rodziny,
   
• ubezpieczonego po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli jego śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego,
   
• osoby pobierającej emeryturę lub rentę albo członka jej rodziny,
   
• osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury/renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania.

Przy czym przyznawane jest tylko z jednego tytułu.

Śmierć wymienionych wyżej osób nie jest jednak okolicznością wystarczającą do uzyskania prawa do zasiłku pogrzebowego. Świadczenie to przysługuje bowiem wyłącznie osobie(om), która(e) pokryła(y) koszty pogrzebu.

Stanowi o tym art. 77-78 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną.

Definicja członka rodziny

Ustawodawca wyraźnie określił, kogo uznaje się za wspomnianego członka rodziny ubezpieczonego, emeryta lub rencisty. Definicja ta została zawarta w art. 77 ust. 2 ustawy emerytalnej. Warto podkreślić, iż z początkiem marca br. nastąpiła zmiana tego przepisu, powodująca poszerzenie kręgu uprawnionych do omawianego świadczenia.

Pierwotnie za członków rodziny, których śmierć uprawniała do zasiłku pogrzebowego, uznawano osoby wymienione w art. 67 ustawy emerytalnej, a więc zaliczane do grona osób uprawnionych do renty rodzinnej (patrz tabela).

Z tą różnicą, że od wnuków i rodzeństwa nie wymagało się spełnienia warunku przyjęcia na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności. W katalogu tym brakowało jednak np. dziadków. W efekcie np. babcia emerytka, ponosząc wydatki na organizację pogrzebu swojej nieubezpieczonej wnuczki, mogła bez problemu otrzymać zasiłek pogrzebowy, podczas gdy ubezpieczony wnuk, który pokrył koszty pogrzebu swojej zmarłej nieubezpieczonej i nieposiadającej uprawnień do emerytury lub renty babci, nie mógł uzyskać takiego świadczenia.

Z dniem 1 marca 2015 r., za sprawą art. 1 pkt 1 ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS… (Dz. U. z 2014 r. poz. 1682) nastąpiła jednak zmiana treści art. 77 ust. 2 ustawy emerytalnej. Już bez odsyłania do innych przepisów, za członków rodziny dla celów uprawnień do zasiłku pogrzebowego, oprócz wymienionych wcześniej osób, zalicza się także:

• dziadków,
   
• dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej oraz
   
• osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.

Tym samym o wypłatę zasiłku pogrzebowego może ubiegać się więcej osób, w tym wspomniany wcześniej wnuk, który pokrył koszty pogrzebu swojej babci.

Inni uprawnieni

Z reguły organizacją pogrzebu zajmują się członkowie rodziny zmarłego. Warto jednak podkreślić, iż to nie jedyna grupa osób, które mogą skorzystać z zasiłku pogrzebowego. Na wypłatę tego świadczenia mogą również liczyć:

• tzw. osoby obce, niezaliczane do członków rodziny zmarłego, np. sąsiad, przyjaciel, a także
   
• pracodawcy, domy pomocy społecznej, gminy, powiaty, osoby prawne kościoła lub związku wyznaniowego,

o ile pokryły koszty pogrzebu.

Wysokość zasiłku

Zasiłek pogrzebowy, co do zasady, przysługuje w wysokości 4.000 zł i to nawet, jeśli koszty pogrzebu nie przekroczyły tej kwoty. Przy czym ta gwarantowana kwota ryczałtowa, określona w art. 80 ustawy emerytalnej, przewidziana jest wyłącznie dla członków rodziny zmarłego.

W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez inną osobę albo wymieniony wcześniej podmiot, zasiłek pogrzebowy wypłacany jest w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej jednak niż 4.000 zł.

Jeśli natomiast organizacją pochówku zajmowało się więcej niż jedna osoba lub jeden podmiot, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty - proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.

Jedynie wówczas, gdy pogrzeb organizowany był na koszt państwa, organizacji politycznej lub społecznej, i jednocześnie część jego kosztów poniósł członek rodziny, zasiłek pogrzebowy przysługuje temu członkowi rodziny w pełnej kwocie ryczałtowej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.)