Postępowanie pracodawcy w razie uzyskania informacji o podjęciu pracy zarobkowej przez pracownika pobierającego świadczenie rehabilitacyjne

Pracownik od kilku tygodni przebywa na świadczeniu rehabilitacyjnym przyznanym na 6 miesięcy. Pracodawca będący płatnikiem zasiłków w lipcu 2024 r. uzyskał informację, że w tym miesiącu pracownik wykonuje pracę w innym podmiocie. Jak ma postąpić i czy powinien zaprzestać wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego?

Jeśli pracodawca ma pewność, że pozyskana informacja jest prawdziwa, powinien sporządzić protokół kontroli i na jego podstawie wstrzymać wypłatę świadczenia rehabilitacyjnego za miesiąc, w którym pracownik wykonywał pracę w innym podmiocie.

Świadczenie rehabilitacyjne jest przyznawane ubezpieczonemu, który wyczerpał okres zasiłkowy (odpowiednio 182 dni lub 270 dni) i nadal jest niezdolny do pracy z powodu choroby. Jego celem jest dalsze leczenie i rehabilitacja lecznicza, po których z założenia powinno nastąpić odzyskanie zdolności do pracy (art. 18 ustawy zasiłkowej). Podjęcie pracy zarobkowej (bez względu na podstawę prawną) w okresie, na który zostało przyznane świadczenie rehabilitacyjne, nie ma pozytywnego wpływu na proces leczenia i odzyskania zdolności do pracy, a nawet może przyczyniać się do pogorszenia stanu zdrowia. Dlatego też w tym czasie należy powstrzymać się od wykonywania pracy, a także ograniczyć inne czynności mogące przedłużyć okres niezdolności do pracy.

Do świadczenia rehabilitacyjnego odpowiednie zastosowanie ma art. 17 ustawy zasiłkowej (art. 22 ustawy zasiłkowej).

Ważne: Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za miesiąc kalendarzowy, w trakcie którego miała miejsce jedna z tych okoliczności.

Pouczenie w tym zakresie zawarte jest w decyzji ZUS przyznającej świadczenie rehabilitacyjne na dany okres.

Okoliczności, o których mowa, ustala się co do zasady w trybie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem. Szczegółowe zasady i tryb jej przeprowadzania regulują przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 27 lipca 1999 r. w tej sprawie (Dz. U. nr 65, poz. 743). Jeśli w toku kontroli zostanie stwierdzone, że ubezpieczony wykorzystuje zwolnienie lekarskie od pracy niezgodnie z jego celem lub wykonuje w jego trakcie pracę zarobkową, sporządza się protokół kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich (według wzoru z załącznika nr 2 do ww. rozporządzenia). Opisuje się w nim np. okoliczności wykonywania przez ubezpieczonego pracy zarobkowej. Protokół jest podpisywany przez osoby przeprowadzające kontrolę, a następnie jest on przedkładany osobie kontrolowanej w celu akceptacji lub wniesienia ewentualnych uwag do ustaleń w nim zawartych. Zapoznanie się z tymi ustaleniami ubezpieczony potwierdza podpisem (jeśli odmawia jego złożenia, adnotację w tej sprawie zamieszcza się w protokole).

Ważne: Sporządzony protokół kontroli stanowi podstawę do zaprzestania wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego za dany okres.

Stwierdzenie niewłaściwego wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy może nastąpić nie tylko w wyniku kontroli, ale również wówczas, gdy pracodawca uzyska w innym trybie informacje wskazujące na niewłaściwe wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego od pracy, np. dowie się o wykonywaniu przez pracownika pracy zarobkowej w innym podmiocie (por. poradnik ZUS pt. "Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy", dostępny na stronie internetowej www.zus.pl). Jeśli taka informacja jest prawdziwa i potwierdzona przez pracodawcę, powinien zostać sporządzony protokół kontroli i przedłożony pracownikowi w celu wniesienia ewentualnych uwag (zapoznanie się z protokołem powinno być potwierdzone podpisem pracownika). Jeżeli natomiast pracodawca ma trudności z potwierdzeniem autentyczności otrzymanych informacji (tj. czy ubezpieczony w danym okresie faktycznie wykonywał/wykonuje pracę w innym podmiocie), o ich weryfikację może wystąpić do ZUS.

Przykład

Pracownik od 22 maja do 17 listopada 2024 r. (6 m-cy) przebywa na świadczeniu rehabilitacyjnym, którego płatnikiem jest pracodawca.

Na początku lipca 2024 r. pracodawca uzyskał informację, że pracownik w tym miesiącu wykonuje w innym podmiocie umowę zlecenia. Ponieważ informacja ta była wiarygodna, został sporządzony protokół kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy, w którym dokładnie opisano okoliczności wykonywania pracy zarobkowej przez pracownika w okresie przyznanego świadczenia rehabilitacyjnego. Pracownik nie wniósł uwag do protokołu, potwierdzając to podpisem.

Na tej podstawie pracodawca nie wypłacił pracownikowi świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 do 31 lipca 2024 r.

Zwracamy uwagę! Jeżeli nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego w trakcie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego dotyczy okresu, za który świadczenie zostało już wypłacone, w sprawie dochodzenia zwrotu nienależnie pobranego przez pracownika świadczenia, pracodawca powinien wystąpić do oddziału ZUS właściwego według jego siedziby. ZUS, po analizie sprawy, wyda decyzję, w której zobowiąże ubezpieczonego do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego.