Świadczenie rehabilitacyjne nie zawsze podlega waloryzacji

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjmowana do ustalenia wysokości świadczenia rehabilitacyjnego podlega waloryzacji. Jest ona jednak realizowana wyłącznie wówczas, gdy wskaźnik waloryzacji przekroczy 100%. W przeciwnym razie podstawa, od której naliczane jest świadczenie, pozostaje na niezmienionym poziomie przez cały okres, na jaki zostało ono przyznane, a więc nawet przez 12 miesięcy. Taka właśnie sytuacja ma miejsce w I kwartale br. Bez znaczenia w tym przypadku jest, że np. w kolejnym kwartale wysokość wskaźnika waloryzacji pozwoliłaby na jej przeprowadzenie.

Z prawa do świadczenia rehabilitacyjnego mogą skorzystać osoby, dla których okres należnego zasiłku chorobowego, zwany okresem zasiłkowym, wynoszący odpowiednio 182 lub 270 dni, okazał się zbyt krótki na odzyskanie zdolności do pracy. Jest ono przyznawane na okres niezbędny do przywrócenia tej zdolności, nie dłużej jednak niż na 12 miesięcy (tj. 360 dni), o ile dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy.

Co istotne, o okolicznościach uzasadniających prawo do świadczenia rehabilitacyjnego orzeka lekarz orzecznik lub - w drugiej instancji - komisja lekarska ZUS.

Kwestię tę reguluje art. 18 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.), zwanej ustawą zasiłkową, który jednocześnie przewiduje pewne ograniczenia w prawie do tego świadczenia. Otóż nie mogą z niego korzystać osoby uprawnione do:

emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy,
zasiłku dla bezrobotnych,
zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego,
nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
urlopu dla poratowania zdrowia, udzielonego na podstawie odrębnych przepisów.

Wysokość świadczenia

Kwota należnego ubezpieczonemu świadczenia rehabilitacyjnego stanowi odpowiedni procent podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Wynosi on:

90% - za okres pierwszych trzech miesięcy,
75% - za pozostały okres lub też
100% - jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży, albo powstała w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

Waloryzacja podstawy

Dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego wspomniana podstawa wymiaru zasiłku chorobowego podlega waloryzacji, na zasadach określonych w art. 19 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Przykładowo, jeżeli początek okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w I kwartale kalendarzowym danego roku, ulega ona podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w III kwartale w stosunku do I kwartału ubiegłego roku kalendarzowego.

Waloryzacja jest zatem możliwa do przeprowadzenia, o ile jej wskaźnik przekroczy 100%. Podstawę wymiaru mnoży się wówczas przez ten wskaźnik (np. 3.020,15 zł × 106,5% = 3.216,46 zł).

W przeciwnym razie, tj. gdy nie ma stosownego "procentu wzrostu", pozostaje ona na niezmienionym poziomie (odpowiednio - 3.020,15 zł). Tak też jest w I kw. br., w którym wskaźnik waloryzacji, a więc stosunek przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego do celów emerytalnych w III kw. 2013 r. (3.651,72 zł) do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w I kw. 2013 r. (3.740,05 zł), wyniósł zaledwie 97,6% (Mon. Pol. z 2013 r. poz. 954).

Ponieważ waloryzacja przeprowadzana jest na pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, bez znaczenia dla danego ubezpieczonego jest fakt, na jakim poziomie będzie później (w kolejnych kwartałach) kształtował się wskaźnik waloryzacji. Nie spowoduje on wówczas ani wzrostu, ani zmniejszenia podstawy wymiaru świadczenia. Dotyczy to zarówno świadczeń przyznanych od razu na okres pełnych 12 miesięcy, jak i tych udzielonych na okresy krótsze, przedłużanych na kolejne miesiące.

Wskaźnik waloryzacji obowiązujący w następnym kwartale ogłaszany jest przez Prezesa ZUS w Dzienniku Urzędowym RP "Monitor Polski" w terminie do ostatniego dnia każdego kwartału kalendarzowego.

Cykliczne wahania

Warto zwrócić uwagę, iż od lat utrzymuje się tendencja, niepozwalająca na przeprowadzenie waloryzacji podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla celów ustalenia wysokości świadczenia rehabilitacyjnego rozpoczynającego się w I i IV kwartale danego roku (patrz wykres). Związane to jest z niekorzystnymi dla ubezpieczonych wahaniami wysokości przeciętnego wynagrodzenia.

Można zatem powiedzieć, iż o wysokości należnego świadczenia rehabilitacyjnego decyduje także moment nabycia uprawnień do tego świadczenia. W dużo lepszej sytuacji są ubezpieczeni, którym przyznane świadczenia rehabilitacyjne rozpoczynają się w II i III kwartale danego roku.

Wskaźnik waloryzacji podstawy wymiaru zasiłku dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego