Skrócenie urlopu rodzicielskiego a wysokość zasiłku macierzyńskiego

Pracownica od razu po porodzie złożyła wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym należnym jej wymiarze (czyli łącznie 52 tygodni). Zasiłek macierzyński wypłacam jej więc w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku. Pracownica chce skrócić urlop i wrócić wcześniej do pracy. Czy na nowo powinnam jej przeliczyć macierzyński, wyrównując go do 100%, a rodzicielski, ten który wykorzysta, ustalić w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku? (pytanie z dyskusji na www.forum.gofin.pl nr 1505506)

Tryb postępowania w przedstawionym przypadku uzależniony będzie od tego, który urlop pracownica zamierza skrócić i w efekcie, czy w pierwszym roku życia dziecka wykorzysta chociaż jeden dzień urlopu rodzicielskiego.

Miesięczny zasiłek macierzyński, co do zasady, wynosi odpowiednio za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres:

urlopu macierzyńskiego - 100% podstawy wymiaru zasiłku,
urlopu rodzicielskiego - 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Stanowi o tym art. 31 ust. 1 i ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780), zwanej ustawą zasiłkową, która w art. 31 ust. 3 przewiduje pewne odstępstwo od tej reguły, zastosowane przez uczestniczkę forum. Otóż z przepisu tego wynika, iż w przypadku złożenia przez ubezpieczoną matkę dziecka nie później niż 21 dni po porodzie pisemnego wniosku, o którym mowa w art. 30a ustawy zasiłkowej, tj. odpowiednio o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, z wyłączeniem okresu, o którym mowa w art. 182^1a § 4 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.), przysługującego ojcu dziecka w wymiarze 9 tygodni, miesięczny zasiłek macierzyński za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego wynosi 81,5% podstawy wymiaru zasiłku.

Co istotne, wspomniany wniosek nie obliguje ubezpieczonej do wykorzystania zasiłku macierzyńskiego za pełny wskazany w nim okres. Co więcej, ustawodawca w art. 31 ust. 4 ustawy zasiłkowej przewiduje wypłatę ubezpieczonej jednorazowego wyrównania pobranego zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego do wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku, ale wyłącznie:

na wniosek ubezpieczonej oraz
w razie niewykorzystania w pierwszym roku życia dziecka ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku.

W przypadku niewykorzystania ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w pierwszym roku życia dziecka zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego przysługuje w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku (art. 31 ust. 3g ustawy zasiłkowej).

Na wyrównanie zasiłku macierzyńskiego do 100% podstawy jego wymiaru pracownica, o której mowa w pytaniu, ma zatem szansę tylko wówczas, gdy nie korzysta jeszcze z zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego i ostatecznie zasiłek za okres tego urlopu nie zostanie wykorzystany (przez nią i/lub ojca dziecka) w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku w pierwszym roku życia dziecka (przykład).

Przykład

Załóżmy, że pracownica, o której mowa w pytaniu:

Wariant I - rozpoczęła już urlop rodzicielski, za okres którego pobiera zasiłek macierzyński w wysokości 81,5% podstawy jego wymiaru.

W tej sytuacji, z uwagi na fakt, iż wykorzystała co najmniej 1 dzień zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w wysokości 81,5% podstawy jego wymiaru przed ukończeniem przez dziecko pierwszego roku życia, mimo rezygnacji z dalszej części tego urlopu nie będzie jej przysługiwało wyrównanie zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru zasiłku. Gdyby jednak, choćby za np. 2-3 lata, ona sama i/lub ojciec dziecka chcieli wykorzystać tę niewykorzystaną część urlopu rodzicielskiego/zasiłku za okres tego urlopu, zasiłek macierzyński będzie im przysługiwał także w wysokości 81,5% podstawy jego wymiaru (z wyjątkiem zasiłku za 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przewidzianego dla ojca dziecka, należnego wyłącznie w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku).

Wariant II - jest w trakcie urlopu macierzyńskiego i nie zamierza na razie w ogóle korzystać z urlopu rodzicielskiego.

W tym przypadku będzie mogła liczyć na wyrównanie wypłaconego jej zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego w wysokości 81,5% podstawy jego wymiaru do 100% tej podstawy, jeżeli:

-	w pierwszym roku życia dziecka ani ona, ani ojciec dziecka nie skorzystają z zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w wysokości 81,5% podstawy jego wymiaru oraz
-	pracownica wystąpi z pisemnym wnioskiem o takie wyrównanie.

Natomiast skorzystanie z zasiłku macierzyńskiego z urlopu rodzicielskiego w późniejszym czasie (tj. po ukończeniu przez dziecko pierwszego roku życia, ale nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia) będzie uprawniało do jego wypłaty w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku.