Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 21 (471) z dnia 1.11.2018

Zasiłek chorobowy dla zleceniobiorcy niezdolnego do pracy w pierwszym miesiącu wykonywania zlecenia

1) Osoba fizyczna od 1 października br. z tytułu umowy zlecenia podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu, oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Podczas wykonywania zlecenia uległa wypadkowi i zdarzenie to zostało uznane za wypadek przy pracy. W jaki sposób należało ustalić podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, jeśli zleceniobiorca przepracował tylko 3 dni, a w umowie określono wynagrodzenie w stawce godzinowej 18 zł/godz.? Nadmieniamy, że przed podjęciem zlecenia osoba ta przez kilka miesięcy pozostawała bez pracy i firma nie zatrudnia innych zleceniobiorców.

Zleceniobiorca nabywa prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego od pierwszego dnia tego ubezpieczenia, bez tzw. okresu wyczekiwania (art. 8 ustawy wypadkowej). Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego, obliczaniu wysokości, a także przy jego wypłacie, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy zasiłkowej, z uwzględnieniem przepisów ustawy wypadkowej (art. 7 ustawy wypadkowej).

Co do zasady, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego zleceniobiorcy stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 48 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Za przychód uważa się kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe, pomniejszoną o kwotę odpowiadającą 13,71%, niezależnie od tego czy zleceniobiorca przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia wypadkowego, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętny miesięczny przychód za pełne miesiące kalendarzowe tego ubezpieczenia. Pełnym miesiącem kalendarzowym ubezpieczenia wypadkowego zleceniobiorcy jest miesiąc, w którym ubezpieczenie rozpoczyna się od pierwszego dnia miesiąca. Jako niepełny kalendarzowy miesiąc ubezpieczenia traktuje się zatem miesiąc, w którym przed datą objęcia ubezpieczeniem przypada sobota lub dzień ustawowo wolny od pracy.

Zleceniobiorca, o którym mowa w pytaniu, stał się niezdolny do pracy z powodu choroby spowodowanej wypadkiem przy pracy powstałym przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu. Zgodnie zatem z art. 49 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej oraz pkt. 360 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej, podstawę wymiaru zasiłku stanowi odpowiednio:

• kwota przychodu określona w umowie przypadająca za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku, po odliczeniu 13,71%,
   
• kwota przeciętnego miesięcznego przychodu innych ubezpieczonych, z którymi płatnik składek zawarł takie same lub podobne umowy - jeżeli w umowie zlecenia odpłatność określono w kwotowej stawce godzinowej lub akordowo albo prowizyjnie.

Ponadto ZUS w pkt. 361 komentarza do ustawy zasiłkowej wyjaśnił, że w sytuacji gdy u płatnika składek w miesiącu, w którym powstało prawo do zasiłku, nie ma innych zleceniobiorców, których przychód powinien zostać przyjęty do podstawy wymiaru zasiłku, to podstawę tę stanowi przychód faktycznie osiągnięty przez ubezpieczonego (czyli za czas rzeczywiście przepracowany przed powstaniem niezdolności do pracy).

Zakładając, że zleceniobiorca za godziny przepracowane przez trzy dni października 2018 r. uzyskał przychód w wysokości 540 zł, to podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego wyniesie 465,97 zł, tj. 540 zł - 74,03 zł.

2) Zleceniobiorca wykonywał umowę zlecenia od 1 do 31 października br. za wynagrodzeniem określonym w stawce godzinowej 15 zł/godz. Z tego tytułu podlegał ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu, oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wcześniej, od 1 kwietnia do 30 września br., pracował w tej samej firmie, z tym że na podstawie umowy o pracę. W październiku br. przez kilka dni chorował. Jak należało ustalić podstawę wymiaru przysługującego mu zasiłku chorobowego oraz wykazać zleceniobiorcę w dokumentach rozliczeniowych kierowanych do ZUS, jeśli wypłata wynagrodzenia i zasiłku nastąpiła w październiku br.?

Zleceniobiorca z pytania nabył prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego od pierwszego dnia niezdolności do pracy, gdyż do okresu wyczekiwania (tj. 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego) wliczono okres wcześniejszego ubezpieczenia chorobowego z umowy o pracę.

W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego należy uwzględnić przychód uzyskany za okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, z tytułu którego przysługuje ten zasiłek (art. 36 ust. 4 w zw. z art. 48 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Oznacza to, iż do jej ustalenia przyjmuje się wyłącznie wynagrodzenie z umowy zlecenia.

W sytuacji wskazanej w pytaniu niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, a okres tego ubezpieczenia rozpoczął się po przerwie nieprzekraczającej 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu. Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego zostanie więc przyjęty uzupełniony przychód zleceniobiorcy za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, czyli hipotetyczna kwota przychodu, od której zostałaby opłacona składka na ubezpieczenie chorobowe, gdyby zleceniobiorca podlegał temu ubezpieczeniu przez pełny miesiąc kalendarzowy, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71%. Kwota uzupełnionego przychodu nie może przekraczać 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą 13,71% (por. pkt 356 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej).

Przyjmujemy, że zleceniobiorca, o którym mowa w pytaniu, był niezdolny do pracy z powodu choroby od 15 do 21 października 2018 r. (7 dni). Za ten miesiąc uzyskał przychód w wysokości 2.700 zł, a po pomniejszeniu o 13,71% w kwocie 2.329,83 zł.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi uzupełniony przychód za październik br. w wysokości 3.009,36 zł (2.329,83 zł : 24 dni x 31 dni).

Za 7 dni choroby zleceniobiorca otrzyma świadczenie w wysokości 561,75 zł, zgodnie z wyliczeniem: 3.009,36 zł x 80% : 30 = 80,25 zł (stawka dzienna); 80,25 zł x 7 dni = 561,75 zł.

Odpowiadając na drugą część pytania, wyjaśniamy, iż w dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za październik br. zleceniodawca wykaże zleceniobiorcę w jednym bloku raportu ZUS RCA, z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 X X i rozliczonymi składkami od wypłaconego zleceniobiorcy wynagrodzenia oraz w jednym bloku raportu ZUS RSA, z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 X X, z kodem świadczenia/przerwy 313 - zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego, liczbą dni zasiłkowych, kwotą wypłaconego zasiłku.