Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 9 (603) z dnia 1.05.2024

Ustalenie podstawy wymiaru zasiłku opiekuńczego przysługującego bezpośrednio po urlopie wychowawczym

Pracownica w okresie od 2 stycznia do 2 marca 2023 r. korzystała z urlopu wypoczynkowego, a następnie od 3 marca 2023 r. do 31 marca 2024 r. przebywała na urlopie wychowawczym. W lutym 2024 r. wypłacono jej dodatkowe wynagrodzenie za 2023 r. proporcjonalnie zmniejszone o czas nieobecności. W kwietniu 2024 r. pracownica otrzymała kilkudniowe zwolnienie lekarskie z tytułu opieki nad chorym dzieckiem. Jak należy ustalić podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego?

Podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem ustala się na zasadach określonych dla zasiłku chorobowego (art. 47 ustawy zasiłkowej). Gdy pracownik oprócz wynagrodzenia zasadniczego otrzymuje także składnik przysługujący za okresy roczne, podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego stanowi suma:

• przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego co do zasady za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała konieczność sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem (art. 36 ust. 1 ustawy zasiłkowej) oraz
• 1/12 kwoty składnika rocznego wypłaconego pracownikowi za rok poprzedzający miesiąc, w którym była sprawowana opieka (art. 42 ust. 3 ustawy zasiłkowej).

Jeżeli w okresie 12 miesięcy kalendarzowych uwzględnianych przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku pracownik nie osiągnął pełnego wynagrodzenia wskutek nieprzepracowania części miesiąca z przyczyn usprawiedliwionych, to wyłącza się lub przyjmuje po uzupełnieniu wynagrodzenie za miesiące, w których odpowiednio przepracował mniej niż połowę albo co najmniej połowę obowiązującego go w danym miesiącu czasu pracy (art. 38 ust. 2 ustawy zasiłkowej).

Korzystanie przez pracownika z urlopu wychowawczego przed okresem sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem ma także wpływ na sposób ustalenia kwoty składnika rocznego (tu dodatkowe wynagrodzenie roczne, dalej DWR), którą należy przyjąć do podstawy wymiaru zasiłku opiekuńczego. Jeśli bowiem urlop wychowawczy:

• rozpoczął się przed okresem, z którego DWR jest przyjmowane do podstawy wymiaru zasiłku i zakończył się w trakcie tego okresu, to DWR powinno być uwzględnione w tej podstawie proporcjonalnie do liczby pełnych kalendarzowych miesięcy zatrudnienia w roku, z którego składnik roczny jest przyjmowany,
• rozpoczął się i zakończył w trakcie roku, z którego DWR jest przyjmowane do podstawy wymiaru zasiłku bądź też rozpoczął się w trakcie tego roku, ale zakończył się w roku, w którym wystąpiła konieczność sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem, to DWR uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku po uprzednim uzupełnieniu.

Tak wynika z komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej. W komentarzu tym ZUS podał także metody uzupełnienia DWR, a mianowicie można go dokonać: "(...) z zastosowaniem metody przewidzianej dla zmiennych składników wynagrodzenia, tj. kwotę otrzymanego składnika rocznego, po pomniejszeniu o kwotę potrąconych składek, dzieli się przez liczbę dni przepracowanych w roku kalendarzowym oraz mnoży przez liczbę dni, którą pracownik przepracowałby w roku kalendarzowym albo z zastosowaniem metody przewidzianej dla stałych składników wynagrodzenia, tj. może być przyjęty w kwocie, którą pracownik otrzymałby, gdyby w danym roku kalendarzowym nie chorował, a więc w kwocie równej 8,5% sumy pełnego wynagrodzenia, które pracownik otrzymałby w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie.".

Wyboru jednej z ww. metod uzupełniania DWR dokonuje pracodawca. Powinien stosować ją wobec wszystkich pracowników.

Odnosząc powyższe do pytania Czytelnika, podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego przysługującego pracownicy w kwietniu 2024 r. stanowi suma uzupełnionego wynagrodzenia za kwiecień 2024 r. oraz 1/12 uzupełnionej kwoty DWR za 2023 r. (odpowiednio według metody przewidzianej dla stałych lub zmiennych składników wynagrodzenia).

Przyjmujemy, że pracownik z pytania jest wynagradzany w stałej miesięcznej wysokości: w 2023 r. - 5.500 zł, a w 2024 r. - 6.000 zł. Podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego przysługującego za kwiecień 2024 r. stanowi uzupełnione wynagrodzenie za kwiecień 2024 r. (tj. kwota z umowy o pracę pomniejszona o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika). Do tego wynagrodzenia pracodawca doliczy 1/12 uzupełnionej kwoty DWR za 2023 r. Pracodawca przy uzupełnianiu DWR stosuje metodę przewidzianą dla stałych składników wynagrodzenia.

Podstawa wymiaru wyniosła 5.580,81 zł, zgodnie z wyliczeniem:

• uzupełnione wynagrodzenie za kwiecień br.: 6.000 zł - 822,60 zł = 5.177,40 zł,
• uzupełnione DWR za 2023 r.: 5.500 zł x 12 m-cy = 66.000 zł, 66.000 zł x 8,5% = 5.610 zł,
• 1/12 DWR za 2023 r.: (5.610 zł - 769,14 zł) : 12 = 403,41 zł,
• podstawa wymiaru zasiłku: 5.177,40 zł + 403,41 zł = 5.580,81 zł.