Gazeta Podatkowa nr 13 (1367) z dnia 13.02.2017

Niezdolność do pracy po ustaniu zatrudnienia a prawo do zasiłku chorobowego

Zasiłek chorobowy z założenia przysługuje osobom podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu, które stały się niezdolne do pracy w czasie trwania tego ubezpieczenia. Niejednokrotnie jednak dochodzi do zachorowania np. po ustaniu zatrudnienia, co uniemożliwia podjęcie nowej działalności zarobkowej. Wówczas, w określonych przez ustawodawcę sytuacjach, istnieje szansa na otrzymanie zasiłku.

Uprawnieni do zasiłku

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego (np. w okresie zatrudnienia). Tak wynika z art. 6 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową, która jednocześnie w art. 7 przewiduje pewne odstępstwo od tej reguły.

Otóż w świetle przywołanego przepisu zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu:

• 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego lub
   
• 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby (choroby takie potwierdza lekarz wystawiający zaświadczenie lekarskie poprzez wpisanie w nim kodu literowego E).

Co istotne, wymagana co najmniej 30-dniowa nieprzerwana niezdolność do pracy, powstała po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, nie musi być potwierdzona wyłącznie jednym zaświadczeniem lekarskim. Zaświadczeń tych może być kilka, o ile po zsumowaniu ich łączny okres wyniesie co najmniej 30 dni (patrz tabela, przykład 1).

Zbyt krótki okres niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego lub zachorowanie po upływie wskazanych wcześniej okresów uniemożliwia więc nabycie uprawnień do zasiłku chorobowego (patrz tabela, przykłady 2 i 3).

Prawo do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu zatrudnienia ustala i świadczenie to wypłaca ZUS.

Z ograniczeniem

Zasiłek chorobowy za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje jednak, mimo spełnienia powyższych warunków, jeżeli zajdzie choćby jedna z okoliczności wymienionych w art. 13 ustawy zasiłkowej. Nie ma zatem prawa do tego świadczenia m.in. osoba niezdolna do pracy, która:

• ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy,
   
• kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby,
   
• nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia, w przypadkach określonych w art. 4 ust. 1 ustawy zasiłkowej, a więc z uwagi na brak wymaganego nieprzerwanego okresu ubezpieczenia chorobowego,
   
• jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego albo nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
   
• podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Przy czym pracownik, który był zatrudniony na podstawie więcej niż jednej umowy o pracę, a jedna z umów o pracę zakończyła się, nie traci uprawnień do zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy z powodu choroby przypadającej po ustaniu zatrudnienia. Takie stanowisko zajął ZUS w swoim komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl, dodając, iż dotyczy to zarówno sytuacji, gdy niezdolność do pracy powstała w czasie zatrudnienia, jak i po jego ustaniu.

Przez pełny okres zasiłkowy

Po nabyciu prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia dana osoba może korzystać z tego świadczenia przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby, nie dłużej jednak niż przez:

• 182 dni lub
   
• 270 dni - jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży.

Przy czym należy pamiętać, że do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, a także okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy nimi nie przekraczała 60 dni. Kwestię tę reguluje art. 8 i 9 ustawy zasiłkowej.

Pracownik niezdolny do pracy po ustaniu zatrudnienia, który chorował również w trakcie trwającego stosunku pracy, musi zatem liczyć się tym, że jeżeli:

• między okresami tych niezdolności nie było przerwy przekraczającej 60 dni i jednocześnie,
   
• niezdolność do pracy powstała po ustaniu zatrudnienia została spowodowana tą samą chorobą co przed przerwą,

okresy tych niezdolności zostaną zliczone do jednego okresu zasiłkowego.

Z prawem do świadczenia rehabilitacyjnego

Jeśli natomiast okres zasiłkowy okaże się zbyt krótki na powrót do zdrowia, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy, osoba niezdolna do pracy po ustaniu zatrudnienia może także skorzystać z prawa do świadczenia rehabilitacyjnego.

Świadczenie to przyznawane jest, na zasadach określonych w art. 18 ustawy zasiłkowej, na okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż na 12 miesięcy.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2016 r. poz. 372 ze zm.)