Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 21 (639) z dnia 1.11.2025

Wysokość zasiłku opiekuńczego za okres przypadający po zakończeniu urlopu wychowawczego

Pracownica wystąpiła z wnioskiem o wypłatę zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem (zwolnienie lekarskie ZUS ZLA orzekające o konieczności sprawowania tej opieki wpłynęło na PUE/eZUS). W jaki sposób obliczyć wysokość tego świadczenia, jeśli dwa tygodnie wcześniej wróciła ona do pracy z 6-miesięcznego urlopu wychowawczego przypadającego po urlopach macierzyńskim i rodzicielskim?

Dla udzielenia jednoznacznej odpowiedzi na pytanie Czytelnika należałoby znać datę powrotu pracownicy z urlopu wychowawczego i dzień powstania konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, co wyjaśniamy poniżej.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku opiekuńczego stosuje się zasady określone dla zasiłku chorobowego (art. 47 ustawy zasiłkowej). Generalnie podstawę tę stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownicy za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała konieczność sprawowania opieki nad chorym dzieckiem. Z tego okresu wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracowała ona mniej niż połowę obowiązującego ją czasu pracy oraz uzupełnia wynagrodzenie za miesiące, w których przepracowała co najmniej połowę tego czasu. Takie postępowanie wynika z art. 36 ust. 1 i art. 38 ust. 2 ustawy zasiłkowej.

Zwracamy uwagę! Jeżeli w okresie 12 miesięcy poprzedzających sprawowanie opieki nad dzieckiem pracownica w każdym miesiącu z przyczyn usprawiedliwionych wykonywała pracę przez mniej niż połowę obowiązującego ją czasu pracy, to przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się uzupełnione wynagrodzenie za wszystkie miesiące (art. 38 ust. 3 ustawy zasiłkowej).

Na przedstawionych powyżej zasadach należy ustalić podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego w sytuacji z pytania, jeśli prawo do zasiłku opiekuńczego powstało w miesiącu następującym po miesiącu, w którym zakończył się urlop wychowawczy.

Pracownica od 22 września 2025 r. wróciła do pracy po urlopie wychowawczym trwającym 6 miesięcy. Przed tym urlopem przez 245 dni pobierała zasiłek chorobowy, a następnie przebywała na urlopach macierzyńskim i rodzicielskim (52 tyg.).

W okresie od 6 do 14 października 2025 r. nabyła prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem. Do podstawy wymiaru zasiłku opiekuńczego należało przyjąć przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od października 2024 r. do września 2025 r. W tym okresie pracownica świadczyła pracę tylko we wrześniu 2025 r. Podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego stanowiło uzupełnione wynagrodzenie za wrzesień 2025 r., pomimo że pracownica przepracowała w tym miesiącu mniej niż połowę obowiązującego ją czasu pracy.

Z kolei gdy pracownica nabyła prawo do zasiłku opiekuńczego w tym samym miesiącu, w którym wróciła do pracy z urlopu wychowawczego, to podstawę jego wymiaru stanowi uzupełnione wynagrodzenie za miesiąc, w którym powstało prawo do tego zasiłku, czyli wynagrodzenie jakie pracownica osiągnęłaby, gdyby pracowała pełny miesiąc kalendarzowy. Jeśli w umowie o pracę ma ona określone wynagrodzenie:

• w stałej miesięcznej wysokości, to do podstawy wymiaru zasiłku należy przyjąć kwotę określoną w umowie o pracę, pomniejszoną o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownicę,
• zmienne, to podstawę wymiaru zasiłku stanowi kwota uzyskana za przepracowane dni (pomniejszona o finansowane przez pracownicę składki na ubezpieczenia społeczne) podzielona przez liczbę tych dni i pomnożona przez liczbę dni obowiązujących do przepracowania w danym miesiącu (art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej).

Pracownica po urodzeniu dziecka korzystała z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego (52 tyg.), a następnie przez 6 miesięcy z urlopu wychowawczego. W dniu 3 października 2025 r. wróciła do pracy. W okresie od 20 do 26 października 2025 r. sprawowała ona osobistą opiekę nad chorym dzieckiem, nabywając prawo do zasiłku opiekuńczego. Podstawę wymiaru tego świadczenia stanowiło uzupełnione wynagrodzenie za październik 2025 r. Jeśli w umowie o pracę określono pracownicy wynagrodzenie:

• w stałej miesięcznej wysokości np. 6.100 zł, to podstawa wymiaru zasiłku wynosi: 6.100 zł - 836,31 zł = 5.263,69 zł,
• w kwotowej stawce godzinowej np. w wysokości 36 zł/godz. (traktowane dla celów zasiłkowych jak wynagrodzenie stałe - por. komentarz ZUS do ustawy zasiłkowej, dostępny na stronie internetowej www.zus.pl), to podstawa wymiaru zasiłku wynosi: 184 godz. do przepracowania w październiku 2025 r. x 36 zł = 6.624 zł; 6.624 zł - 908,15 zł = 5.715,85 zł,
• zmienne i za 16 dni przepracowanych w październiku 2025 r. uzyskała wynagrodzenie np. w kwocie 3.710,47 zł (kwota pomniejszona o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownicę), to podstawa wymiaru zasiłku wynosi: 3.710,47 zł : 16 dni przepracowane x 23 dni obowiązujące do przepracowania w październiku 2025 r. = 5.333,80 zł.